steampunk heart

Home

Prof. Dr. Vecihe
Hatiboğlu

Önemli bir Türkolog, Akademisyen ve büyük bir
Atatürk hayranı

Beğendiği bir yazı olursa, bir konuyu hatırlamak isterse ya da öğrencileri doğru cevabı çok iyi açıklamışlarsa bu yazının yanına birkaç kez artı koyardı


      + + +

     + + + +

          + + +


Kendisi çok artısı olan bir insandı.


VECİHE HATİBOĞLU KİMDİR ?

Türk dilbilimci – İstanbul (1917). 

Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi’nin Türkoloji ve Sümeroloji bölümlerini bitirdi (1940). 1945′ de bu fakültenin Türk dili ve edebiyatı bölümü’nde görev aldı; profesör oldu (1961); emekliye ayrıldı (1983). Türk Dil Kurumu’ nda aralıklarla dilbilgisi kolu başkanlığında bulundu (1951 – 1955; 1961 – 1981). 

Eski Anadolu Türkçesiyle (Cerrahiye-i İlhaniye,1956), Türkiye Türkçesiyle
(Türk Kelimelerinin Önsesleri, 1961; Yeni İmla Kılavuzu, 1963; Dilbilgisi Terimleri
Sözlüğü, 1969; İkileme, 1971; Türkçe’nin Sözdizimi, 1972; Pekiştirme ve Kuralları,
1973; Türkçe’nin Ekleri, 1974) ilgili çalışmaları yayımlandı. Atatürk’ün dil ve tarih kuramlarıyla ilgili görüşlerini kanıtlayan yayımlar yaptı (Ölümsüz Atatürk ve Dil Devrimi, 1981). İlkçağ tarihinin bilinmeyen yönleri üzerinde çalışarak Sümercenin, Kasçanın Türkçe olduğunu bu dillerin metinleriyle Türk tarihinin en az İ.Ö. 3000 yılına dayandığını Hititçenin Türk Kus (Kuz “kuş”) kavminin konuştuğu dilin eski Farsça olduğunu savundu.

Öğrencisi olan Prof. Dr. Hamza Zülfikar'ın ağzından
Vecihe Hatiboğlu

Malatya’nın Arapgir eşrafından bir aileye mensup olan Hocam Vecihe Hatiboğlu, 1916 yılında İstanbul’da doğmuştur. Annesinin adı Fatma, babasının adı Ahmet’ tir. Ahmet Bey, Arapgir, Germişi, Onar, Hasdeki, Saldeki, Dişderik ve Argavun’da toprak sahipliğinden tüccarlığa ve iş adamlığına geçmeyi başarmış bir müteşebbistir. Yatılı İzmir Kız Lisesini bitirdikten sonra girdiği Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinden 1940 yılında mezun olmuştur.

Hocamın kızlık soyadı Kılıçoğlu idi. Onun 1956 yılına kadar yazdığı makaleler bu soyadı ile yayımlanmıştır. Mezun olduktan sonra Fakültede “ilmi yardımcı” olarak çalışmak istemiş, ancak bu isteği o sıralarda gerçekleşememiş ve kendisi Sivas Lisesinde edebiyat öğretmeni olarak göreve başlamıştır. Onun Sivas Lisesindeki hocalığı 1944 yılına kadar sürmüştür. (Devamı)

 

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu'nun
Makaleleri

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu'nun
Kitapları

Dil Devrimi, Türk Dilinin Kökeni, Türk Dil Kurumu, Vecihe Hatiboğlu

Doğu’dan gelen yabancı sözleri dilimizden temizlerken, Batı’dan gelenlere karşı tutumumuzun ne olacağını düşünüyor, düşünüyor fakat salık verilen yollardan memnun kalmıyordu. O geceki mutlu toplantı, sabahın ilk ışıklarına kadar sürdü.

Ortalık ağarırken, Sayın Bayan Afet İnan salona girdi: “Öğrenciler bu işe alışık değil, sabaha kadar çalışamazlar, yoruldular” dedi.

Atatürk bizlere gülümseyerek baktı ve salondan ayrılmak üzere ayağa kalkınca, herkesi bir üzüntü aldı, kimse toplantıyı bırakmak istemiyordu, hatta kendisi de. Sabahın serinliğinde, yollarda bir yandan Atatürk’ün memleket, millet uğurundaki yorgunluğunu, kaygılarını düşünüp üzülüyorduk, bir yandan da sevinçliydik. Onu saatlerce yakından görmüş, konuşmalarından, düşüncelerinden faydalanarak mutluluğuna erişmiş, Türk dilinin ancak onun emekleriyle, onun gösterdiği yollarla kurtulacağına inanmıştık.

Vecihe HATİBOĞLU

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu 
Türk Dilinde İkileme Kitabı 
Dil Derneği Yayınları

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu Mustafa Kemal Atatürk’ün kurduğu DTCF’nin öğrencisi olarak 1936’da yine Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun 3. Türk Dili Kurultayında bildiri sunmuştu. Öğrencisi olduğu fakültede bilimsel çalışmalar yapmış, Türk Dil Kurumu’nun yönetim kurumlarında ve Dilbilgisi Kolunda yıllarca görev üstlenmişti. Yaşamı boyunca Türkçenin zenginliğini, özelliklerini sözcük sözcük ele alan, inceden inceye araştırıp yazan bir bilim insanıdır. Yazım sorunlarının giderilmesinde, yazım birliğinin sağlanmasında öncüydü. Geleneksel bakışla Türkçenin sözdizimine, ikileme, pekiştirme gibi dil olaylarına ilişkin görüşleri, yazı ve yapıtları, dili yeni kuram ve yöntemlerle ele alan dilbilimcilere de ışık tutmuştur. Dilbilgisi terimlerini Türkçeleştirmesi de gönül borcuyla anılmasını gerektiren çalışmalarından biridir.

Dilseverleri, tüm dilcileri, Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun ölümsüz yapıtlarından biriyle buluşturmanın kıvancı içindeyiz. Prof. Dr. Hatiboğlu’nun TÜRK DİLİNDE İKİLEME adlı bu yapıtı, yayımlandığı dönemde de pek çok dilci için yol gösterici olmuştu. Bu yeni baskının da aynı işlevi göreceğini, sevinçle beklendiğini biliyoruz.

Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi yayınları, 97, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1956

Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yayınları 107,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1961

Türk Dil Kurumu yayınları 300, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1969

Türk Dil Kurumu yayınları 364, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1972

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yayınları 276, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1982

Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1971

Türk Dil Kurumu yayınları 328, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1981

Türk Dil Kurumu yayınları 353, Ankara Üniversitesi Basımevi 1972

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yayınları 317, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1982

Türk Dil Kurumu yayınları 372, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1973

Türk Dil Kurumu yayınları 407, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1974

Türk Dil Kurumu yayınları, Meteksan, Ankara 1981

Türk Dil Kurumu Yayınları 377, Meteksan, Ankara 1981

Türk Dil Kurumu yayınları, Baskı 1 – 4 235, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1963

Türk Dil Kurumu yayınları, Baskı 5 – 10 309, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1970

Vecihe Hatiboğlu Anma Ödülü 2023

Türk Edebiyatının Değerli İsmi Füruzan, Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu 2023 Anma Ödülü’nün Sahibi Oldu

Ödül kapsamında yapılan söyleşi, 28 Ekim 2023’te TÜYAP’ta yapıldı.

İstanbul, 28 Ekim 2023

2023 yılı Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nu Anma Ödülü Akim Sevgilim adlı kitabı için Füruzan’a verildi. Yapı Kredi Yayınları tarafından Şubat 2023’te yayımlanan Akim Sevgilim’de okura dünü anlatılırken, bugünü düşündüren üç güçlü öykü yer alıyor.

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu Anma Ödülü Seçici Kurulu tarafından verilen ödül, Füruzan’ın üstün anlatım gücü, konu seçim yetkinliğiyle geçerliliğini yitirmeyen esin kaynağı yaratımı, edebi yaklaşımı ve dilbilim yeteneğini onurlandırma amacını taşıyor.

2023 yılı Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nu Anma Ödülü, seçici kurul oy birliğiyle Füruzan’ın Akim Sevgilim adlı öykü kitabına verildi. Seçici kurulda geçen yılın ödülünü alan Dil Derneği Genel Başkanı Sevgi Özel, Köşe Yazarı ve Gazeteci Serpil Yılmaz, Yazar ve Avukat Ahter Kutadgu, Liber Kitap Kulübü Kurucusu ve Yöneticisi Ferah Türel ile Kadın20 Kurucu Başkanı ve Yazar Gülden Türktan yer aldı.

Füruzan adına onur plaketini Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Genel Müdürü Tülay Güngen aldı. Güngen, törende şunları söyledi: “’Akim Sevgilim’deki öyküler her ne kadar geçmişten ses verseler de, bugün yaşadığımız pek çok sorunun kaynağına da götürüyor bizleri. İçe dokunan, samimi, çarpıcı diliyle toplumsal yaraların tam ortasından konuşan bir yazarın dünyasını ve ruhunu ele veren bir öykü kitabı ‘Akim Sevgilim’. Memet Fuat’ın bugüne kadar taşınan benzetmesiyle ‘Füruzan edebiyatımızda bir olay’dır. Bu benzetmenin üzerinden yıllar geçse de bu ruha ne denli ihtiyacımız olduğunu bize hatırlatan Füruzan’a teşekkür ederim.”

Dil Derneği ve Prof Dr. Vecihe Hatiboğlu Seçici Kurul, TÜYAP’ta bir de söyleşi düzenledi. Dil Derneği Başkanı Sevgi Özel’in yönettiği söyleşide, Dr. Gülden Türktan, Serpil Yılmaz ve Ertuğrul Özüaydın da konuşmacı olarak yer aldılar.

Geçen yılın ödül sahibi Sevgi Özel, ödülün anlamını ve Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun öğretmenliğinin kendisi üzerindeki etkisini vurgulayan bir konuşma yaptı. “Sevgili dostlar, geçen yıl beni ödüllendiren değerlendirmelerinizle gönendim. Yarım yüzyılı aşan bir zaman diliminde Türkiye Türkçesi dilbilgisiyle yola çıktım; yol göstericim Mustafa Kemalce düşünen bütün aydınlanmacılar oldu. Örnek aldığım Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu, 18’deyken öğrencisi olduğum, 21’imde yaşamımın akışını değiştiren; bana Türkçe’nin bütün sokaklarında özgürce dolaşma, düşünme, sorgulama, yazma yolunu gösteren ve açan öğretmenimdi. Benden önce ve sonra binlerce gence, akademisyene, yazançizen, düşünen herkese Türkçe’nin müziğin dinleten, olanaklarını öğreten bir dil bilimciydi. Cumhuriyet’e, devrimlere inancından, Mustafa Kemal Atatürk’e saygı sevgisinden pay almak için elimden geleni yaptım; başarabildiğimi sanıyorum. Erişkinler ve çocuklar için kırk adet yapıtım, sayısını bilemediğim kadar yazım var. Sizlere yeniden teşekkür ederim; öğretmenime gönül borcumun ölçüsü yok. Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun biricik kızı Gülden Türktan’ın, Prof. Hatiboğlu’nu salt annesi olduğu için değil; onun Türkçe’ye verdiği emeği, düşünce ve yapıtlarını geleceğe taşımayı amaçlayarak başlattığı çalışmalar için Dr. Türktan’a da teşekkür ediyorum” dedi.

Etkinlikte Füruzan’ın ödül kazanan kitabı Akim Sevgilim hakkında görüşlerini paylaşan Dr. Gülden Türktan, yazarın toplumun çeşitli yönlerini ele aldığını hem dili kullanımı hem öyküde kurgu gücünü sergilediğini vurguladı. “Füruzan dili ve dokunduğu konularla hem toplumumuzu teşhis etmiş hem de yazım diline verdiği önemle öykücülüğü ileri taşımış olduğunu düşünüyorum. 2023 yılında Yapı Kredi Yayınları’nda yayınlanan ‘Akim Sevgilim’ öykü kitabında toplumun evden çıkmaya çok da fırsatı olmayan kadınları, ilaveten yurt dışında okumanın ülke örf ve adetleri ile ortaya çıkardığı çatışma ve göçle gerilimi de ele almış ve konuya sınıf ve bakış açısı farkıyla yoğurarak toplumumuz açısından bizlere ışık tutmuştur. Öte yandan toplumuzda derin yoksulluk ve açlığın en üst boyutunu ve açlığın açabileceği acıyı öyküsünde gözler önüne sermiştir. Annem Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun ‘gizli bir cevher’ olarak nitelendirdiği yazar Füruzan’a bu ödülü sunmaktan onur duyuyorum” dedi.

Edebiyat dünyasında Füruzan’ın vefat haberi ile sarsıldık. 

2023 yılı Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nu Anma Ödülü 28 Ekim 2023’de “Akim Sevgilim” adlı kitabı için Füruzan’a verilmişti. 

Yapı Kredi Yayınları tarafından Şubat 2023’te yayımlanan “Akim Sevgilim” de kıymetli yazarın okura dünü anlatılırken, bugünü düşündüren üç güçlü öyküsünün yer aldığı son kitabı için verilmişti.

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu Anma Platformu Seçici Kurulu 2023 Ödülünü Füruzan’ın üstün anlatım gücü, konu seçimi yetkinliği, geçerliliğini yitirmeyen esin kaynağı yaratımı, edebi yaklaşımı ve dilbilim yeteneğini onurlandırma amacını taşıyordu. 

Huzur içinde yatsın.

Vecihe Hatiboğlu Anma Ödülü 2023

Vecihe Hatiboğlu Anma Ödülü 2022

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun anısına her yıl bir yazara ödül vermek üzere oluşturulan Anı Armağanında 2022 yılı seçici kurulunda köşe yazarı Serpil Yılmaz, Kitap Kulübü Kurucusu ve Başkanı Ferah Türel, avukat ve yazar Ahter Kutadgu ve pek çok yazar yetiştirmiş yılların Türkçe hocası, TDK ve Dil Derneği üyesi sayın Yusuf Çotuksöken ile yazar, yönetici ve girişimci ve IWF Türkiye Başkanı Gülden Türktan yer aldı.

Seçici kurul Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu 2022 yılı ödülünü Sevgi Özel’in Kırmızı Kedi Yayınevi’nden çıkan son kitabı “Yalan Dünyasının Yalancıları” kitabına verdi.

Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun anısına her yıl bir yazara ödül vermek üzere oluşturulan Anı Armağanında 2022 yılı seçici kurulunda köşe yazarı Serpil Yılmaz, Kitap Kulübü Kurucusu ve Başkanı Ferah Türel, avukat ve yazar Ahter Kutadgu ve pek çok yazar yetiştirmiş yılların Türkçe hocası, TDK ve Dil Derneği üyesi sayın Yusuf Çotuksöken ile yazar, yönetici ve girişimci ve IWF Türkiye Başkanı Gülden Türktan yer aldı.

Seçici kurul Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu 2022 yılı ödülünü Sevgi Özel’in Kırmızı Kedi Yayınevi’nden çıkan son kitabı “Yalan Dünyasının Yalancıları” kitabına verdi.

Seçici kurul üyesi Yazar Sayın Serpil Yılmaz’ın ifadesiyle Sevgi Özel’in Kırmızı Kedi Yayınevi’nden çıkan son kitabı, “Yalan Dünyasının Yalancıları”; Türkiye’nin 100 yıllık siyasal tarih günceleri arasına girmeyi hakeden derinlikte ve çoklukta; gözlemler, izlenimler, tanıklıklar içeriyor. Sevgi Özel, Dilbilime adanan 33 yıllık meslek yaşamının kapısını, DTCF’deki hocası Prof. Dr. Vecihe Hatipoğlu’nun desteğiyle açıyor. Sayın Serpil Yılmaz Sevgi Özel’in Hocası Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nu “Yüzü de yüreği de çok güzel bir kadındı. “Yazım Kılavuzu”ndaki yaygınlaşan kuralları belirleyen “ilk” dilcidir. Başka ülkede olsa bir üniversiteye adı verilirdi.” diyerek anlattığına da dikkat çekerek görüşünün olumlu olduğunu beyan etti.

Liber Kitap Kulubü Kurucusu ve Başkanı Sayın Ferah Türel, Sevgi Özel Yalan Dünyasının Yalancıları kitabında yakın Türk tarihine ve bu tarihe şekil veren kişilere, dönemin düşünce yapısına ve gelişen olaylara bakmaya davet etmektedir. Ayrıca yine Sayın Ferah Türel “Bilim ve düşünce insanlarının Özel’in anılarında isim isim ayrıntılı paylaşılması okuyucuya ülkenin bugünlere gelmesinde her bir bireyin, kurumun önemini açık ve net anlatıyor” diye ifade etti.

Seçici kurul üyesi Sayın Ahter Kutadgu, Sayın Sevgi Özel, “Yalan Dünyasının Yalancıları” kitabında Türk Dil Kurumu’nda bizzat yaşadığı veya tanıklık ettiği Türk Dil Devrimi çabalarını baltalayan olayları anlatırken bize aynı zamanda bu karşı devrim sürecinin ne kadar planlı ve bilinçli yürütüldüğünü de bu kitapta ortaya koyuyor diyerek olumlu görüşünü özetledi.

Seçici kurul üyesi Sayın Yusuf Çotuksöken, Yalan Dünyasının Yalancıları; herhangi bir anı kitabı olarak değerlendirilemez; ayırıcı özelliği var, o da şu: Kitap, yazarın özel yaşamından sunduğu kesitler yanında, TDK’li yılların arka odasında olup bitenler (yaşananlar, çeşitli dilsel etkinlikler, devrimciler / karşıdevrimciler, karşıtlıklar, yanlış anlamalar, yanlış anlatmalar, yalanlar / doğrular vb), kurumda yaşananlara, yapılan bilimsel, kültürel, sanatsal çalışmalara karşı devrimcilerin tepkileri vb, bir açıdan 1960 ve sonrasının – sınırlı sorumlu – bir tür sivil tarihini de biz okurlara sunuyor… Yine Sayın Yusuf Çotuksöken’e göre kitapta, yetkin bir dil kullanımı öne çıkıyor; özenli, akıcı, yer yer gülümsetici, şaşırtıcı ve yadırgatıcı da olsa, Sevgi Özel’in gözüpek biçemini örneklendiriyor. Dil Devrimi, Türk Dil Kurumunun içinde yaşayarak, içselleştirilmiş yaşantılar / anılar / gözlemler, TDK’ye ve Dil Devrimine yönelik tepki ve saldırılar, vb, kimi zaman anı, kimi zaman deneme, kimi zaman makale tadında anlatılıyor diye görüşlerini ifade etti.

Gülden Türktan ise Sevgi Özel’in Yalan Dünyasının Yalancıları kitabı bir anı bir derlemenin de ötesinde 1960 ve 2020 yılları arasında tanışmış, birlikte çalışmış ve dağarcığına biriktirmiş olduğu kişilerin kişilik envanterinin bir ayna gibi, ya da olduğu gibi, iyi ya da kendi izlemine göre öncelikle etik olmayanın ortaya dökümü ile bir yetkin ya da yetkin zannedildiği kadar yetkin olmayan ayrımı da yaparak bir insanlar ansiklopedisi oluşturmuştur“ diye olumlu görüşünü belirtmiştir. Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu’nun bayrağını bu kitapla ileri taşımıştır.

Sevgi Özel’in Kırmızı Kedi yayınevinden çıkan Yalan Dünyasının Yalancıları kitabı 2022 yılı Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu seçici kurulu tarafından oy birliği ile seçilmiş ve yılın ödülüne layık görülmüştür.

Vecihe Hatiboğlu Anma Ödülü 2022 Seçici Kurul:

Serpil Yılmaz
Serpil Yılmaz
Ferah Türel
Ferah Türel
Ahter Kutadgu
Yusuf Çotuksöken
Yusuf Çotuksöken
Gülden Türktan
Gülden Türktan

Sevgi Özel, Dilci, Türk Dil Kurumu, Vecihe Hatiboğlu

Yalan Dünyasının Yalancıları ile Pandora’nın kutusu açılıyor! Sevgi Özel yıllar önce Aziz Nesin’e verdiği sözü yerine getirip nihayet anılarını kaleme alıyor ve 1960’lardan bugünlere eteğindeki taşları döküyor. Yer Ankara. Başkent… Türk Dil Kurumu’dan Dil Derneği’ne ve yayıncılık yıllarına uzanan bütün tanıklıklarını ve ülkenin başkentinde tüm sıcaklığıyla duyumsanan birçok olayı anlatıyor. Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nda 12 Eylül öncesi ve sonrasında neler olduğu ve oradaki “dil emekçileri”nin neler yaşadığından Dil Derneği’nin nasıl kurulduğuna, Bilgi Yayınevi’ndeki “editör” masasındaki deneyimlerinden Ankara’daki yazar çevresine, siyasi ve kültürel ortamın dünden bugüne nasıl yozlaştığına dair içinde tuttuğu her şeyi yazıyor Özel. Şair Cahit Külebi’yi saygıyla, yönetici Külebi’yi öfkeyle anıyor; birlikte çalıştığı akademisyenlerden yazarlara, Attilâ İlhan’dan Ahmet Erhan’a, Ahmet Tevfik Küflü’den Erdal Öz’e yazın ve yayın dünyasının “Angara”sını anlatıyor. Türkiye, 1950’lerden günümüze sözde milliyetçilerin iktidar olması ve güce tapanların alkış tutmasıyla yalan üreten fabrika görüntüsü veriyor ve enflasyon salt ekonomide değil. Siyasal yaşamda, eğitimde, yargıda, basında, sanatta köşeleri tutanların kurduğu yalan dünyası yalancılarla dönüp duruyor. Kitabın adından da anlaşılacağı gibi Sevgi Özel siyasetçisinden sanatçısına, yayıncısından yazarına, akademisyeninden gazetecisine, aydınından aydın geçinenine ülkenin yalancılarını yazıyor. İtiraz edene hodri meydan demekten de geri durmuyor. Özel, Türkiye’nin son 60 yılının röntgenini çekiyor.

Yazar: Sevgi Özel